Gebruik je AI in je werk? Dan ben je niet de enige. Zo’n anderhalf miljoen Nederlanders gebruiken ChatGPT als AI-tool. Bijvoorbeeld om teksten te schrijven. Soms hoor je geluiden dat kunstmatige intelligentie schrijven volledig laat verdwijnen. Daar zijn wij niet bang voor. Maar AI verandert de manier waarop we schrijven wél. Hoe ga je daarmee om? En hoe schrijf je dan een goede AI-tekst? In deze blog lees je de 5 stappen die je doorloopt als je schrijft met AI. Per stap geef ik een aantal tips.

5 stappen om een AI-tekst te schrijven: BIMBA

Schrijven met AI? Kun je dat eigenlijk wel zo noemen? De AI-tool schrijft toch zélf teksten? Het is toch mijn AI-tekstschrijver? AI schrijft niet uit zichzelf teksten. Tenminste, niet als je kwalitatief goede output wilt hebben. Jij bent als schrijver nog hartstikke hard nodig om tot een goed resultaat te komen. Gelukkig maar. Jij bent tenslotte de inhoudelijke expert. Loo van Eck, de maker van Slimtaal, heeft zijn eigen werkwijze ontwikkelt waarmee je teksten schrijft met AI: het BIMBA-model.

• Beslissen: voordat je start met schrijven beslis je eerst of je AI überhaupt wil inzetten om de tekst te schrijven.
• Instrueren: jij geeft de AI – tool een goede instructie.
• Maken: de AI – tool maakt de tekst.
• Beoordelen: voldoet de tekst aan jouw eisen en wensen?
• Aanpassen: maak aanpassingen waar jij dat nodig vindt.

Stap 1: Beslissen of je zélf schrijft, of met AI.

Als je een AI-tool inzet om een tekst te schrijven, moet die AI-tekstschrijver natuurlijk wel van waarde zijn. Anders kun je beter lekker zelf gaan schrijven.

Tip 1: zet een AI-tekstschrijver alleen in als het je echt helpt.

Een kort appje naar een vriend? Of een simpel mailtje met de locatie van de aankomende vergadering naar je collega’s? Waarschijnlijk wordt deze tekst zo kort, dat het meer moeite is om de AI-tool te openen dan om zelf het bericht te schrijven. Kies in dat geval gewoon om de tekst ‘lekker ouderwets’ zelf te typen.

Tip 2: kies de AI-tool die bij jouw doel, jouw organisatie en jouw lezer past.

Er zijn een heleboel tools om een AI-tekst te schrijven. Ze hebben allemaal een andere insteek, en daarmee allemaal voor- en nadelen. Je kunt de AI-tools indelen in 2 categorieën: er zijn ‘vrije’ AI-tools en meer gespecialiseerde AI-tools. Met een vrije tool bedoel ik bijvoorbeeld de chatfunctie van ChatGPT, Bing en Google Gemini Ze werken als een soort chatbot. Je kunt deze tools letterlijk alles vragen. Dat biedt erg veel vrijheid en dat is fijn. Maar die vrijheid brengt ook nadelen met zich mee: hoe geef je zo’n algemene tool nou zo’n specifieke instructie dat je ook een tekst krijgt die precies goed bij je past? Dat is een hele klus. Daar lees je hieronder meer over. Ook zijn er specifieke AI-tools, die heel goed zijn in een specifieke taak. Bijvoorbeeld schrijven. Het is mooi dat ze daar goed in zijn, maar het nadeel is dat we ze niet alles kunnen vragen (bijvoorbeeld een krachttrainingsschema maken). Slimtaal is een voorbeeld van een specifieke tool.

Stap 2: Instrueren: de prompt schrijven voor de AI-tekstschrijver

De prompt is de instructie die je geeft aan de AI-tool. Hoe beter je prompt, hoe beter het resultaat is dat de tool geeft.

Tip 3: Denk strategisch na over jouw tekst.

Ik zei het al eerder: AI verandert de manier waarop we schrijven. Het verschuift de focus van het echte schrijfwerk (spelling, grammatica, zinsopbouw) naar het denkwerk. Geef jouw strategische denkwerk mee in de prompt. Denk in ieder geval na over:

• Wie is je doelgroep van je AI-tekst? Breng hierbij focus aan.
• Wat is het onderwerp? Maak dit specifiek.
• Wat is je doel? Kies altijd voor een werkwoord, zoals informeren of amuseren.
• Welke vragen heeft jouw lezer over een tekst met dát onderwerp en dát doel? Zet deze vragen voor jezelf op een rijtje en geef deze mee in je prompt als je een tekst schrijft met AI.

Tip 4: Instrueer de tool alsof je een menselijke tekstschrijver instrueert.

Stel… Je laat niet een AI-tool, maar een menselijke tekstschrijver jouw tekst schrijven. Dan zou je hem niet zomaar in het diepe gooien, toch? Je zou hem waarschijnlijk eerst wat vertellen over je organisatie en achtergrondinformatie geven bij de tekst. Vervolgens heb je het over je wensen. Waar moet de tekst aan voldoen? Eigenlijk kun je precies hetzelfde doen als je schrijft met AI. Zie de AI-tool als een mens. En geef een instructie. Je kunt ‘hem’ bijvoorbeeld meegeven:

• Welke eisen je hebt aan een tekst.
• Wat je wilt uitstralen.
• Welke structuur de tool moet aanhouden.
• Welke schrijfstijl de tool moet hanteren.

Oh, en nog een bonustip: wees een beetje lief tegen je AI-tool. Nee, dit is geen grap. Stop je een beetje emotie in je prompts? Dan levert AI meestal een beter resultaat, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek.

Stap 3: Maken: dit doet de AI-tool voor je.

De belangrijkste tip bij deze stap: ga lekker achterover zitten en wacht totdat de AI-tool de tekst heeft gegenereerd. Dit doet de AI-tekstschrijver namelijk helemaal zelf.

Stap 4: Beoordelen of de output goed is

Alle AI-tools genereren razendsnel tekst. Die snelheid is indrukwekkend. Maar is de kwaliteit van de output dat ook? Dat oordeel is aan jou. Jij bent tenslotte degene met verstand van zaken. AI dóét alsof het verstand van zaken heeft, maar alleen jij bent de echte inhoudelijke expert.

Tip 5: maak vóóraf een wensen- en eisenlijstje.

Wat vind jij zelf een goede brief, blog of adviesnota? Zet eens in 10 steekwoorden op een rij waar een goede tekst volgens jou aan voldoet. Probeer dit zo objectief en meetbaar mogelijk te doen. Dus niet: “de tekst heeft een duidelijke structuur”. Maar wel: “boven elke alinea staat een dikgedrukte tussenkop”. Dit lijstje maak je voordat je het eindresultaat van de AI-tool ziet. Alleen op die manier kan je objectief beoordelen.

Tip 6: zorg dat de output bij jou en je organisatie past.

Jij hebt een bepaalde manier van communiceren. Houd je van kort en to-the-point? Of geef je juist graag wat meer uitleg? Ben je in zakelijke context liever formeel of informeel? En misschien nog wel belangrijker: wat is de schrijfstijl van jouw organisatie? Wat wil jouw organisatie uitstralen? Als je dit goed voor ogen hebt, kun je daarna controleren of de output hierbij past. Je wilt namelijk geen eenheidsworst. Je wilt teksten die precies passen bij jou en jouw organisatie.

Stap 5: Aanpassen van de output waar jij dat nodig vindt

In de vorige stap heb je de output beoordeeld. Is de AI-tekst al perfect? Dan hoef je natuurlijk niks aan te passen. Maar de kans dat met een algemene AI-tekstschrijver als ChatGPT in één keer een perfecte tekst genereert, is klein. In ieder geval als je de lat hoog legt. Daarom krijg je hieronder 2 tips om de output aan te passen:

Tip 7: laat zien dat je een mens bent.

AI-tools kunnen best goed emotie nadoen. Ze kunnen bijvoorbeeld ‘meeleven’ (tussen haakjes, want dat doet de computer natuurlijk niet echt) door gevoelswoorden als ‘vervelend’, ‘jammer’ en ‘gefeliciteerd!’ te gebruiken. Deze emotie is echter altijd vrij algemeen. Wat de AI-tool namelijk niet kan, is de situatie van de lezer écht begrijpen. Of aanvoelen dat er nog een vraag áchter de vraag is. Of inschatten hoe de lezer in z’n vel zit. Ken je de situatie van jouw lezer goed? Dan kun jij dat wél. De kunst is om dat te laten zien in de tekst. Zo onderscheid je je van een robot. Dat doe je bijvoorbeeld door:

• In te spelen op een specifieke situatie. Bijvoorbeeld: “veel plezier bij de toneelvoorstelling van je dochter.”
• Mee te denken met de doelgroep: “u kunt op dit moment geen subsidie aanvragen. Maar volgende maand is die mogelijkheid er wél. Ik stuur u dan opnieuw een bericht.”
• Een persoonlijk voorbeeld op te schrijven: “zelf had ik laatst ook zo’n situatie…”

Tip 8: schrijf actief en voorkom onnodige hulpwerkwoorden.

AI-tools gebruiken best vaak onnodige hulpwerkwoorden zoals kunnen, worden, zullen en gaan. Dat komt omdat de basistaal voor de large language models Engels is. Engels is immers de taal die online het meeste voorkomt. In de Engelse taal zijn hulpwerkwoorden veel gebruikelijker. Dit zie je helaas ook regelmatig terug in Nederlandse teksten. Zonde, want hulpwerkwoorden maken je tekst langer en vager.

Dus niet: er zullen goede teksten geschreven worden door Slimtaal.

Maar wel: Slimtaal schrijft goede teksten.

Conclusie

Pas je de tips toe uit deze blog? Dan schrijf je samen met AI goede teksten. Worden ze in één keer perfect? Dat denk ik niet. Gelukkig maar. Het is tenslotte ook een fijne gedachte dat jij als schrijver hard nodig blijft. Blijf experimenteren, onderzoeken en aanpassen. Zo kom je uiteindelijk tot een goed resultaat.

Toch nog even terug naar stap 1: schrijf alleen met een AI-tool die je écht helpt. Bijvoorbeeld Slimtaal. De tekstschrijvers van Loo van Eck, de grootste opleider in schrijven, hebben namelijk al heel wat van bovenstaande stappen voor je doorlopen. En al hun kennis en ervaring zit verwerkt in deze AI-tool. Gebruik je Slimtaal? Dan kom je snel tot teksten van hoge kwaliteit. Probeer het nu zelf.